Zelfonderzoek borstkanker: Know Your Lemons

Oktober is borstkankermaand: een periode waarin zelfs op bananen aandacht wordt gevraagd voor

borstkanker. Die aandacht is belangrijk, want borstkanker komt heel vaak voor, heeft een enorme impact op de samenleving en is tegenwoordig vaak goed te behandelen, vooral als het vroeg wordt ontdekt. En juist daar is nog winst te halen. Daarom zet ik me al een tijdje in voor Know Your Lemons, een organisatie die wereldwijd op een toegankelijke manier voorlichting geeft over borstgezondheid en zelfonderzoek.

Mijn persoonlijke ervaring

Op mijn 40e kreeg ik zelf de diagnose borstkanker. Ik voelde al een tijdje een knobbel, maar was ervan overtuigd dat het niets was.  Ik was “te jong”, “te fit” en “kanker komt niet voor in mijn familie” ... Pas toen ik binnen twee weken van twee jonge vrouwen in mijn omgeving hoorde dat ze ernstig ziek waren, besloot ik voor de zekerheid toch maar naar de huisarts te gaan.

Gelukkig was ik nog op tijd, maar mijn onwetendheid zorgde voor onnodige vertraging. Als ik eerder was gegaan had ik misschien een minder ingrijpende behandeling kunnen ondergaan en was mijn langetermijnprognose beter. Daarom vind ik het zo belangrijk dat vrouwen weten waar ze op kunnen letten, wat hun risico is en wanneer ze beter aan de bel moeten trekken… en dat allemaal zonder dat ik iemand bang wil maken.

Wat je moet weten over borstkanker

• 1 op de 7 vrouwen in Nederland krijgt borstkanker.

• De borstkankerscreening begint vanaf 50 jaar.

• 19% van alle vrouwen die borstkanker krijgt, is jonger dan 50 bij de diagnose.

• Slechts 5-10% van de borstkankerpatiënten heeft een erfelijke aanleg

• Vroege ontdekking vergroot de kans op een succesvolle behandeling aanzienlijk.

Helaas doen weinig vrouwen regelmatig zelfonderzoek, of ze weten eigenlijk niet precies waar ze op moeten letten. Waarom leren we hier niks over op school???

Zelfonderzoek: leer je lichaam kennen

Zelfonderzoek zorgt ervoor dat je weet hoe jouw borsten eruitzien en aanvoelen. Door je lichaam goed te kennen en je borsten en oksels regelmatig te controleren, kan je veranderingen sneller opmerken en tijdig aan de bel trekken.

Waar moet je op letten?

Het meest bekende en vaakst voorkomende signaal is een knobbel. Er zijn echter meer veranderingen die een teken kunnen zijn van borstkanker. Know Your Lemons gebruikt een heel mooie afbeelding om de verschillende signalen voor borstkanker te laten zien. Door borsten te vergelijken met citroenen, worden de signalen meteen duidelijk, zonder dat er daadwerkelijk borsten worden afgebeeld.

Enkele voorbeelden van veranderingen:

• De welbekende knobbel of harde plek

• Veranderingen in structuur (bijvoorbeeld bultje, kuiltje of korstje)

• Verandering van vorm of grootte

• Vochtverlies uit de tepel die niet bij zwangerschap of borstvoeding hoort

• Pijn of ongemak dat niet normaal voelt

Door je borsten bewust regelmatig te onderzoeken, bouw je een meer lichaamsbewustzijn op. Je leert wat normaal is voor jou en wanneer iets anders voelt of eruitziet.

Voordelen van zelfonderzoek

1. Meer regie over je gezondheid – Je leert je lichaam kennen en voelt je zelfverzekerder.

2. Vroege signalen herkennen – Kleine veranderingen vallen sneller op, waardoor je eerder medische hulp kunt inschakelen.

3. Vertrouwen en rust – Regelmatig controleren helpt onzekerheid te verminderen.

Zo doe je zelfonderzoek

• Doe het een keer per maand, het liefst in de week na je menstruatie. Dan voelen je borsten het “normaalst”. Later in de cyclus treden door hormoonschommelingen veranderingen op die voor onrust kunnen zorgen terwijl ze onschuldig zijn.

• Controleer je borsten liever niet op vrijdagavond, maar kies een moment waarop je snel contact kunt opnemen met je huisarts als dat nodig is. Dit voorkomt dat je je een weekend lang (onnodig) zorgen maakt.

• Voelen en kijken:

  1. Ga naakt voor de spiegel staan, laat je armen hangen, en kijk goed naar je borsten: huid, tepels, vorm.

  2. Doe je armen omhoog en daarna je handen afwisselend achter je hoofd, kijk opnieuw.

  3. Bevoel je borsten met de vlakke hand in draaiende bewegingen, van buiten naar binnen. Vergeet je sleutelbeen en oksels niet.

• Koppel het zelfonderzoek aan een vaste gewoonte, bijvoorbeeld tijdens het douchen of voor de spiegel na het tandenpoetsen. Dan wordt het onderdeel van de gewoonte.

• Wees lief voor jezelf: zelfonderzoek gaat om bewustwording en zelfzorg, niet om bangmakerij.

Zie of voel je een verandering? Vertrouw op je “niet-pluis-gevoel” en neem contact op met je huisarts. Vaak gaat het om onschuldige knobbels, zoals cystes, maar het is altijd goed om het te laten controleren.

Belangrijk om te weten:

Zelfonderzoek vervangt geen medische controle of screening. Het is een waardevolle aanvulling, maar laat je vooral ook screenen. Sommige veranderingen voel je niet, maar komen alleen door beeldvorming tijdens het borstkankeronderzoek naar voren. Helaas ervaren sommige vrouwen (trouwens niet iedereen! Dit hangt af van de gevoeligheid van je borsten) een mammografie als pijnlijk. Zolang er nog geen betrouwbaar, vergoed alternatief beschikbaar is is een mammografie nog de beste keuze!

Samenvattend

Zelfonderzoek is een krachtig hulpmiddel om je lichaam beter te leren kennen en signalen eerder op te merken. Het voorlichtingsmateriaal van Know Your Lemons en de know your lemons app maken zelfonderzoek eenvoudig, visueel begrijpelijk en laagdrempelig. Door bewust te zijn van wat normaal is voor jou, vergroot je je kans op tijdige signalering.

Meer weten? In oktober geef ik een Know Your Lemons-training waarin ik alles deel over zelfonderzoek, signalen van borstkanker en preventie. Meld je aan en leer hoe je je lichaam beter kunt kennen.

Download hier de Know your lemons app!